هنگامي كه يك انسان خواندن ونوشتن را ياد مي گيرد، مهمترين كارش بايد كتابخواني باشد. كه اين مهم اگر بدون آموزش باشد، چيزي جز اتلاف عمر و از كف دادن زمان نيست. بنابراين چنانچه فعاليتي جدي و كارا، در اين زمينه صورت نپذيرد، ميزان پيشرفت فرد تقليل مي يابد. از اين رو، عموم نويسندگان نبايد انتظار داشته باشند آثارشان با استقبال مردم و مطالعه عميق و دقيق آنان مواجه شود. لذا عقيده ما بر آن است كه بايد ابتدا روش صحيح مطالعه و كتاب خواندن به مخاطبان ياد داده شود، آن گاه انتظار رهپيمايي در زمينه هاي مختلف: ديني، سياسي، ادبي و... را داشت . به اين جهت، در هر جاي مسير فراگيري هستيد، اندكي تامل كنيد، راه درست مطالعه را بياموزيد و سپس به مسير ادامه دهيد.
هدف كتابخواني
قبل از هر چيز، بايد قلم و كاغذ برداري و تا آخر با من باشي؛ چون خيلي چيزها را بايد يادداشت كني. حتي اگرحافظه خوبي داشته باشي، باز هم بعضي مسايل، ا زنظرت پنهان مي ماند. يادت باشد كه مهم، شكل خواندن كتاب است و اين كه چگونه از كتاب هاي موجود استفاده ببريم.
به طور كلي « هنر مطالعه » مهارتي است كه امروزه هر انسان باسوادي بايد از آن برخوردار باشد. تو اگر به اين سلاح مهم دست نيابي، بدون شك، آفت ها و خطرهاي زيادي دامنگيرت مي شود و روزي مي رسد كه صد افسوس مي خوري كه چرا دوستانت به مدارج عالي رسيدند وتو هنوز اندر خم يك كوچه اي؛ ولي اين هم يادت باشد كه جلوي ضرر را از هرجا كه بگيري منفعت است.
تو نبايد هر چه به دستت رسيد بخواني؛ بلكه بايد در اين دنياي شلوغ مطالب چاپي، آن چه را كه براي تو مفيد است بخواني؛ هم گيج نمي شوي و هم زودتر به هدف ميرسي. نكته ديگر اين است كه تو بايد هميشه بر كتاب مسلط باشي و اجازه ندهي بعضي از كلمات فريبنده ي كتاب، روح تو را به خودش مشغول كند و فرصت طلايي ات را آتش بزند. بنابراين قبل از آن كه دقيق مطالعه كني، بايد كتاب را از اول ارزيابي كني. آيا كتاب براي سن تو نوشته شده؟ چه سالي منتشر شده ؟ نويسنده اش كيست؟ چه كساني اين كتاب را تاييد كرده اند؟
هدف در اين جا يك معني اش اين است كه تو براي خودت يك « سير مطالعاتي » درست كني. نقطه شروع را از يك جا بگيري( البته با مشورت افراد صاحب نظر ) و روي ريل بيفتي. بيخودي به شاخ و برگ هم نزني و فقط به تنه ي درخت خواندن فكر كني. البته داشتن يك سيرمطالعاتي، اولش كمي سخت و شايد غيرممكن به نظر برسد؛ اما اگر حوصله به خرج دهي و يك مقدار صبر كني، با هم در اين زمينه صحبت مي كنيم و از تجارب ديگران بهره مند مي شويم.
راه شروع
از امروز يك برنامه ريزي كوتاه مدت براي خودت در نظر بگير. كتابخواني ات را به سه بخش عمده تقسيم كن:
1- كتابهايي كه پايه هاي مذهبي و فكري تو را محكم مي كنند. 2- كتابهايي كه طبق وظيفه كاريت بايد بخواني. 3- كتابهايي كه با توجه به سنت بايد بخواني و نياز روز توست.
درباره ي انتخاب عناوين كتاب ها بعد با هم صحبت مي كنيم. الآن، مهم، برنامه ريزي تو است. يادت باشد كه نبايد سرت را شلوغ كني. نظم، اساس كار ماست. برنامه تو بايد قابل اجرا باشد. ابتد براي چند روز و اگر مفيد بود، براي چند هفته و... فراموش نكن كه « سنگ بزرگ علامت نزدن است ».
حالا كه مي خواهي برنامه داشته باشي، به تمسخر اطرافيان توجه نكن؛ زيرا آينده ات مهم تر از آن است كه تسليم ريشخند دوستان و... بشوي. به همين اندازه كه تصوير روشني از مقاصد و راه هاي رسيدن به آن در ذهنت روشن شد، اوضاع و احوال تحصيلي، در نظرت داراي معنا و مفهوم مي شود. مطالعه به خودي خود يك « مهارت » است و مهم چيزهايي است كه ازبه كار بردن اين مهارت دستگيرت مي شود.
سعي كن با مشورت بزرگترهاي آگاه بفهمي كه در چه زمينه اي بيشتر استعداد داري و استعداد و استعداد تو به كدام سو بيشتر گرايش دارد؛ مثلاً، اگر به رياضي علاقه مند هستي و ديگران تو را در اين زمينه تاييد مي كنند، تو بايد آينده ات را با رياضي ببيني، آنگاه ديگر رياضيات را نه براي معلم و نمره ي خوب، بلكه به قصد كسب مهارت هاي لازم در زندگي آينده خودت فراگيري.
ساير هدف هاي فرهنگي و اجتماعي خودت را هم مي تواني به همين شيوه مورد بررسي قرار دهي. پس از آن كه تصميم به اصلاح و بهبود روش هاي خود در مطالعه و فراگيري گرفتي، اصول زير را كه اساس عادت هاي مفيد است به دقت به خوان و عملاً به كار ببند. طرح هاي جديدت را به دوستانت بگو. بگذار تا آن ها هم بفهمند تو عوض شده اي. اگر اتاقي را براي محل مطالعه دايمي در نظر گرفته اي و آنها ممكن است تو را مسخره كنند، لازم نيست آنها را به اتاق مطالعه ات ببري. اگر دوستانت براي وقت گذراني سراغ تو مي آيند، بي تعارف بگو فرصت نداري.
اگر جايي دعوتت كردند كه با برنامه ات جور در نمي آيد، به راحتي و بدون رو در بايستي بگو:« نمي توانم بيايم ». چرا كه هيچ كدام از ميهماني ها، جبران عدم مطالعه تو را نمي كند. اگر با خودت قرار گذاشتي هفته اي دو ساعت روي فلان درس وقت بگذاري، به هيچ وجه اين قول وقرار با خودت را زير پا نگذار؛ اما اگر دوام نياوردي و تسليم بي برنامگي خودت و ديگران شدي، بايد خودت را تنبيه كني. « خود جريمه كردن »، راهي مفيد براي كساني است كه نمي توانند در ابتدا انضباط را رعايت كنند.
حالا نوبت حرف هايي است درباره حالت هاي گوناگون مطالعه. درباره نوع انتخاب عناوين كتابهاي مورد نيازت هم شتاب نكن لازم است اول شكل صحيح مطالعه را فراگيري، سپس درباره سه محور مورد نظر ( كه قبلاً ذكر كردم ) بحث مي كنيم.
