جشن مهرگان: فريدون نخستين روز مهر ماه بتخت نشست و تاج كياني بسر گذاشت. مردم به شاهنشاهي او دل آسوده گشتند و شادي كردند و آتش افروختند و باده نوشيدند و جشن به پا كردند و آنروز را عيد خواندند و اين عيد ساليان دراز در ميان ايرانيان بنام«جشن مهر گان» پايدار ماند. فرانك، مادر فريدون، هنوز از بتخت نشستن فرزندش آگاه نبود. چون آگاه شد خداوند را نيايش كرد و سرو تن را شست و به پيشگاه فريدون آمد و سر بر آستان گذاشت و خداوند را سپاس گفت و شادماني كرد و آنگاه بچاره نيازمندان پرداخت. درويشان و تهيدستان را در نهان مال و خواسته داد و تا هفت روز بخشش مي كرد، چنانكه تهيدستي نماند آنگاه ساز بزم كرد و خواني آراسته انداخت و بزرگان و فرزانگان را بسپاس بر افتادن ضحاك مهمان كرد. سپس گنج هائي را كه تا آن زمان پنهان داشته بود بگشود و جامه و گوهر و زين افزار و سلاح و كلاه و كمر بسيار با خواسته فراوان بفرزند تاجدارش ارمغان كرد. گردن فرازان و بزرگان لشكر فريدون و فرانك را ستايش كردند و سپاس گفتند و زر و گوهر را بهم آميختند و برتخت شاهنشاه فرو ريختند و آفرين يزدان را بر آن تاج و تخت رنگين خواستار شدند و براي پادشاه برومندي و جاوداني خواستند. فريدون چون پادشاهيش استوار شد به گرد جهان بر آمد تا در آباداني زمين بكوشد و دست بدي و زشتي را كوتاه كند . فريدون پانصد سال زيست . در روزگار وي جهان، خرم و آباد و آراسته شد و ويرانيهاي ضحاك ناپديد گرديد.
فرزندان فريدن
فريدون در پنجاه سال نخستين زندگي سه فرزند يافت: ببالا چون سرو و برخ چون بهار بهر چيز ماننده شهريار چيزي نگذشت كه پسران فريدون باليدند و جوان شدند.فريدون بر آنها نظر كرد ، هر سه را برومند و دلير و در خور تاج و تخت ديد . در انديشه پيوند آنان افتاد. فريدون دستوري آزموده و خردمند بنام جندل داشت . وي را پيش خواند و انديشه خود را با وي در ميان گذاشت و گفت پسران من بزرگ شده اند و هنگام پيوند ايشان است. بايد دختراني در خور ايشان جست. تو كه خردمند و فرزانه اي جستجو كن مگر سه خواهر از يك پدر و مادر كه نيك چهره و فرخ نواد باشند بيابي. جندل چند تن از ياران نيكخواه خود را برداشت و سير و سفر آغاز كرد و از هر كس جويا مي شد تا آنكه به يمن رسيد و وصف دختران پادشاه يمن را شنيد. خوب جستجو كرد و دانست كه سزاوار پسران فريدون اين دختران اند.
جندل و شاه يمن بدربار پادشاه يمن رفت و بارخواست. پادشاه مقصود او را جويا شد. جندل زمين را بوسه داد و پادشاه را آفرين خواند و گفت من پيامي از فريدون شاهنشاه ايران دارم . فريدون ترا درود فرستاده است و مي گويد كه در جهان گرامي تر از فرزند نيست و من سه فرزند دارم كه آنها را چون ديدگانم عزيز مي دارم و اكنون هنگام پيوند ايشان است و خردمندان هيچ چيز را براي فرزندان برتر از پيوند شايسته نمي دانند. مرا كشوري آباد و شايسته هست و سه فرزندم خردمند و بادانش و در خور تاج و گاه اند. شنيدم كه تو اي پادشاه سه دختر خوب چهره و پاكيزه خوي داري . از اين موده شادكام شدم و مي بينم كه اين گوهران سزاوار يكديگرند و شايسته آنست كه بفرخندگي و خجستگي پيوند آنان را سامان دهيم. پادشاه يمن چون گفتار جندل را شنيد رخسارش پومرده شد و دردل با خود گفت كه دختران من نور ديدگان من اند و در هركار دستگير و انباز من. اگر در كنار من نباشند روز من چون شب تار خواهد شد . پس نبايد در پاسخ شتاب كنم تا چاره اي بينديشم.
فرستاده فريدون را جايگاهي شايسته بخشيد و از او خواست درنگ كند تا پاسخ بايسته بشنود. آنگاه سران آزموده را پيش خود خواند و راز را با آنان در ميان نهاد و گفت : فريدون دختران مرا براي فرزندان خود خواسته است و مي دانيد اين دختران تا چه اندازه در دل من جا دارند. نمي دانم از اين دام چگونه بگريزم. اگر بگويم مي پذيرم راست نگفته ام و دروغ از شاهان پسنديده نيست، و اگر دخترانم را به وي سپارم با آتش دل و آب ديده و غم دوري چه كنم، و اگر سرباز زنم از آزار او چگونه ايمن باشم . فريدون شهريار زمين است و شنيديد با ضحاك چه كرد . كين وي را به خود خريدن آسان نيست . اكنون راهنمائي شما چيست؟
دلاوران يمن پاسخ دادند : كه ما درست نمي دانيم كه تو بهر بادي از جائي بجنبي . اگر فريدون شهرياري تواناست ما نيز بنده و افتاده نيستيم. سخن گفتن و بخشش آئين ماست عنان و سنان تافتن دينماست
بخنجر زمين را ميستان كنيم
به نيزه هوا را نيستان كنيم
اگر فرزندان فريدون را مي پسندي و ارجمند مي شماري بپذير و لب فرو بند . اما اگر در پي آني كه چاره اي بسازي و از كين فريدون هم ايمن باشي ، ازو آرزوهايي بخواه كه انجام دادنش دشوار باشد. آنگاه پادشاه يمن جندل را پيش خود خواند و با وي فراوان سخن راند و گفت فريدون را درود برسان و بگو كه من كهتر شهريارم و آنچه را او فرمان دهد به جان مي پذيرم. اگر كام شهريار اين است كه دختران من به اين پيوند سر افراز شوند من بفرمان وي شادم. اما همانگونه كه پسران شاهنشاه نزد وي ارجمندند دختران من نيز جگر گوشه من اند و اگر شاهنشاه سرزمين مرا و تاج و تخت مرا و يا ديدگان مرا ميخواست براي من آسانتر از آن بود كه دخترانم را از خود دور كنم. با اين همه چون فرمان شاهنشاه اين است كار جز به كام او نخواهد بود ، جز آنكه فرمان دهد فرزندان وي به يمن نزد من آيند تا چشمان من به ديدارشان روشن شود و داد و راستي آنها را بشناسم و دست آنان را به پيمان به دست بگيرم و آنگاه نور ديدگان خود را به آنها بسپارم.
جندل تخت را بوسه داد و درود گفت و با پيام پادشاه يمن رهسپار در گاه فريدون گرديد و آنچه را شنيده بود باز گفت.
اندرز فريدون
فريدون پسران خود را پيش خواند و گفت «اكنون شما بايد آهنگ يمن كنيد و با دختران پادشاه يمن كه از آنان خوبرو تر و پسنديده تر نيست باز آئيد. اما بايد هشيار باشيد و پاكيزه و آراسته سخن بگوئيد و پارسائي و پاكديني و خردمندي خود را آشكار كنيد كه پادشاه يمن پادشاهي ورف بين و روشندل و با دانش است و گنج و لشكر بسيار دارد.نبايد كه شما را كند و زبون بيابد وافسوني در كار شما كند. وي نخستين روز بزمي خواهد ساخت و سه دختر خود را آراسته و پر از رنگ و نگار در برابر شما بر تخت خواهد نشاند . اين سه ماهرو ببالا و ديدار يكي اند و جز چند تني نمي دانند بزرگتر و كوچكتر از آنها كدامند. اما دختر كهين پيش مي نشيند و دختر مهين در پس و دختر ميانه در ميان. از شما آنكه كوچكتر است نزد دختر كهين بنشيند، و آنكه بزرگتر است نزد دختر مهين ، و آنكه كه ميانه است نزد دختر ميانه. پادشاه يمن از شما خواهد پرسيد كه از اين دختران بزرگتر و كوچكتر و ميانه كدام است؟ و شما چنانكه دريافتيد پاسخ گوئيد، تا هوشمندي شما آشكار شود.»
پسران ، شاد و پيروز از پيش پدر بيرون آمدند و خود را آماده ساختند و لشكري گران آراستند . رو بهدرگاه شاه يمن نهادند. پادشاه يمن با لشكري انبوه به پيشباز آمد و مردم يمن از مرد و زن براي ديدن شاهزادگان بيرون آمدند و زر و گوهر و مشك و زعفران نثار كردند و جام باده را بگردش در آوردند. چنان شد كه يال اسبان به مي و مشك آغشته شد و مردم بر زر و دينار افشانده راه ميرفتند.
پادشاه يمن شاهزادگان ايران را در كاخي پر شكوه فرود آورد و روز ديگر چنان كه فريدون گفته بود بزمي ساخت و دختران خود را آراسته بيرون آورد، بدان اميد كه شاهزادگان آنها را از يكديگر نشناسند و پادشاه ناداني آنان را بهانه سرپيچي كند. اما پسران كه افسون او را مي دانستند بخردمندي پاسخ گفتند و دختران را چنان كه از پدز آموخته بودند بدرستي باز شناختند. شاه يمن و بزرگان درگاه وي در شگفت ماندند و دانستند كه نيرنگ در كار پسران نمي توان كرد. چون عزري نماند پيوند فرزندان فريدون را با شاهزادگان يمن پذيرفتند و دختران زيبا روي بخانه باز رفتند.
افسون پادشاه يمن
اما پادشاه يمن كه جادو و افسون مي دانست تاب جدائي نداشت . چاره اي ديگر انديشيد و بر آن شد تا فرزندان فريدون را بافسوني ديگر بيازمايد تا اگر با افسون گرفتار شدند دخترانش آزاد شوند و نزد وي بمانند. تا دل شب در بزم بشادي پيوند نو باده خورده بودند . هنگامي كه مي بر خردها چيره شد و آرزوي خواب در سر مهمانان پيچيد، پادشاه فرمود تا بستر آنان را در بوستان زير درختان گل افشان، دركنار آبگيري از گلاب گستردند. چون شاهزادگان به خواب رفتند پادشاه يمن از باغ بيرون آمد و افسوني آراست و نا آگاه بادي دمان برخاست و سرمائي سخت بر باغ و چمن چيره شد و همه چيز بيفسرد و از جنبش باز ايستاد. شاهزادگان ايران كه افزون گشائي را از پدر آموخته بودند ناگهان از خواب برجستند و به نيروي فره ايزدي كه رهنمون خاندان شاهي بود راه را بر جادو بستند و از زخم سرما در امان ماندند.
روز ديگر چون خورشيد سر از تيغ كوه برزد ، پادشاه افسونگر به گمان آنكه سه شهزاده را يخ زده و كبود چهره و بي جان خواهد يافت به باغ آمد. اما با شگفتي ديد كه سه پاهزاده چون ماه نو برتخت نشسته اند. دانست كه افسون وي كارگر نخواهد شد و دختران وي از آن فرزندان فريدون اند. چون چاره نماند رضا داد و بشايستگي به بستن بار عروسان پرداخت. در گنجينه هاي كهن را باز كرد و زر و گوهر بسيار بيرون آورد و با خواسته فراوان بر پشت هيون بست و دختران خود را با آئين و فر همراه شاهزادگان كرد و رهسپار دربار فريدون ساخت. چون پسران به درگاه پدر نزديك شدند فريدون كه افسونگري مي دانست براي آنكه فرزندان خود را بيازمايد خود را به صورت اودهائي خروشان و آتش افروز در آورد و راه را بر شاهزادگان گرفت. فرزندان به نوبت، خردمندي و دليري و هوشياري خود را آشكار كردند و از زبان اودها در امان ماندند. فريدون خشنود شد و بازگشت و پدر وار پيش آمد و دست فرزندان خود را به مهرباني گرفت و آنان را نوازش كرد و درود و آفرين گفت. آنگاه دختران پادشاه يمن را نام پارسي بخشيد:
همسر سلم را كه پسر بزرگتر بود «آرزو» نام كرد و همسر تور پس ميانه را «ماه» و همسر ايرج را كه پسر كهتر بود«سهي» خواند.